GAKUDÔYÔJINSHÛ
5. Zoek een ware meester bij de beoefening van zen en het leren van de Weg
In oude tijden werd gezegd: “Waar de geest niet echt ontwaakt is, zijn de tienduizend oefeningen tevergeefs.” Hoe waar zijn deze woorden! Bij het oefenen van de Weg is alles afhankelijk van een ware of een slechte meester.
De leerling is als het goede materiaal, de meester als de vakman. Zelfs als het materiaal goed is, zal de schoonheid niet geopenbaard worden zolang het niet in handen geraakt van een goede vakman. Daarentegen zullen zelfs wonderbaarlijke vormen zichtbaar worden in een krom stuk hout, als deze in de juiste handen komt. Zo zal duidelijk worden, dat de echtheid van het ontwaken afhankelijk is van de echtheid van de meester.
Helaas zijn er in ons land sinds tijden geen echte meesters meer te bespeuren.
Hoe ik dit weet? Uit de opmaak van woorden, zoals de bron ontdekt kan worden door het water uit de stroom te scheppen. De verzamelde toespraken en geschriften van de meesters uit vervlogen tijden in ons land, waarmee ze hun leerlingen onderwezen hebben en geprobeerd hebben alle mensen te verrijken – deze woorden zijn groen en onrijp. Ze hebben zelfs op het grondbeginsel van het leren niet eens de top bereikt, geheel te zwijgen van de stadia van ontwaken. Ze hebben enkel woorden en zinnen overgedragen en lieten de mensen de naam Boeddha reciteren. Dag en nacht hebben ze de schatten van anderen geteld, zonder zelf een halve cent te bezitten. Hier rust de schuldlast van het verleden. De een liet de mensen het ware ontwaken buiten de geest zoeken, weer een ander liet ze bidden voor een wedergeboorte in een andere wereld. Zo werd de haard van verwarring gezaaid, waaruit de waanideeën ontsprongen.
Ook als iemand een goed medicijn voorschrijft, zal het nog ziekte veroorzaken, zolang niet uitgelegd wordt hoe men de werking controleert. Dat is zelfs nog erger dan gif innemen. In ons land is er sinds oudsher niemand geweest die goede medicijnen heeft uitgedeeld, laat staan een meester die verklaart hoe de schadelijke bijwerkingen kunnen worden opgeheven. Hoe zouden we dan geboorte en ziekte kunnen uitbannen, hoe zouden we ons dan kunnen bevrijden van ouderdom en dood?
De schuld van dit alles ligt bij de meester en niet in het geringste bij de leerling. De meesters hebben de mensen ertoe gebracht de grondbeginselen van de leer te verwaarlozen en laten ze in plaats daarvan het onwezenlijke najagen. Zonder zelf enig inzicht verworven te hebben, beperken ze zich tot hun eigen persoonlijke geest en laten de anderen geheel onverantwoord verdwalen. Hoe jammerlijk! De meesters zijn zich niet bewust van hun eigen dwalen, hoe kunnen dan de leerlingen inzien wat goed of fout is?
Hoe betreurenswaardig is het te vernemen dat in dit kleine, ver afgelegen land de leer van Boeddha nog niet verbreid is en dat er nog geen ware meesters zijn opgestaan. Als je de onovertroffen Boeddhaweg leren wilt, zul je op zoek moeten gaan naar de autoriteiten in de ver afgelegen Song-Dynastie (1). Kijk terug naar de levende weg, die ver buiten de geest ligt. Als je geen ware meester vindt, dan is het beter om helemaal niet te leren.
Een “ware meester” is iemand die onafhankelijk van leeftijd of carrière de ware leer doordrongen heeft en daarin de bevestiging van een ware meester verworven heeft. Hij hecht geen waarden aan theorie of intellectueel begrip, zijn bekwaamheden overschrijden elke grens, zijn vastbesloten overtuiging stijgt boven alles uit. Hij houdt zich verre van persoonlijke inzichten, schenkt geen aandacht aan gevoelens, zijn handelen stemt overeen met zijn gedachtegoed – dat is een ware meester.
(1) Dôgen Zenji bedoelt hier het land China in zijn tijd. De Song-Dynastie was van 960-1279, Dôgen Zenji leefde van 1200-1253.
