 | |
Uittreksels uit |
erhältlich.
1. Aan jou, nog steeds rusteloos door andermans blikken
Je kunt nog niet eens een scheet verruilen met je naaste. Ieder moet zijn eigen leven leven. Daarbij hoef je niet na te denken, wie er beter is dan de ander.
Hey, wat zit je om je heen te koekeloeren!? Zie je dan niet dat het hier om jou gaat?
Jouw reet hoeft zich niet ervoor te schamen jouw reet te zijn. Voeten hebben geen aanleiding te gaan staken alleen maar omdat ze voeten zijn. Het brein is niet het allerbelangrijkste. En de navel hoeft zich niet in te beelden, de vader aller dingen te zijn. Dan is het grappig, dat de mensen de premier zeer belangrijk achten. Want de neus kan het oog niet vervangen, zoals de mond niet garant kan staan voor de oren. Alles bezit zijn eigen identiteit die onovertrefbaar is in het gehele universum.
De kinderen hebben een muis gevangen: Nu spartelt deze in de val. De kinderen vinden het leuk te zien hoe de muis zijn neus tot bloedens toe openschaaft en zijn staart verbijt. Uiteindelijk wordt hij aan de kat gevoerd. Als ik die muis in de val was, zou ik denken: “Jullie vervloekte mensen zullen aan mij geen plezier beleven!” – en ik zou gewoon in zazen gaan zitten.
2. Aan jou, daar je denkt iets voor te stellen omdat je trendy bent
Je hangt je steeds op aan anderen. Eet de één patat, wil jij ook patat. Heeft de één iets te snoepen, wil jij ook iets te snoepen. Speelt de één op een fluitje, smeek jij:”Mama, koop voor mij ook een fluitje. En dit geldt niet alleen voor de kinderen.
De mens kijkt slim uit zijn ogen en pretendeert de heerser op aarde te zijn. Terwijl hij nog niet eens weet wat hij met zijn eigen lichaam moet beginnen: Hij kijkt sport op televisie en verzint daarbij als excuus dat alle anderen dat ook doen.
Je leeft in groepswaanzin je de illusie verwisselt met de echte ervaring. Het is noodzakelijk dat je jezelf tegen het licht houdt en uit de waan ontwaakt. Zazen wil zeggen afscheid nemen van de massa en op eigen benen verder gaan.
Een mens alleen is nog acceptabel, maar zodra de mensen zich gaan groeperen, gaan ze zich achterlijk gedragen. Ze vertonen kuddegedrag. En daarbij raken ze in de massa zo afgestompt, dat ze zelfs verenigingen gaan oprichten en ook nog contributie betalen. Zazen wil zeggen afscheid nemen van de massa.
3. Aan jou, daar je de echtelijke ruzies beu bent
Het gaat er niet om wie van jullie twee gelijk heeft. Jullie zien gewoon de dingen anders. Hou op met te zijn, terwijl je zo blijft zoals je bent: Staak het vuren. Zit gewoon!
Het begint zodra je “ik” zegt: Alles wat daarna komt, is illusie.
Iedereen denkt dat zijn “ik” iets onveranderlijks is. Kort gezegd: het onbeweeglijke middelpunt waar alles om draait. Er was eens een man die zei: “Kijk toch eens, alles gaat dood, behalve ik!” Ondertussen is hij zelf allang gestorven.
Iedereen heeft het over liefdeshuwelijken, maar is dat niet nogal dubbel? Gaat het uiteindelijk niet gewoon om de penis en de vagina? Waarom zegt niemand dat hij verliefd geworden is op een vagina?
Kijk toch eens naar het gezicht van een hond nadat hij gepaart heeft. Met een suffe, lege blik kijkt hij verloren om zich heen. Zo is het ook bij de mens. Eerst maakt hij zichzelf gek, en uiteindelijk stelt het allemaal niets voor.
Een man die niets begrijpt, trouwt een vrouw die niets begrijpt en iedereen zegt: “Van harte gefeliciteerd!” Daar begrijp ik weer niets van.
Familie is de plek waar ouders en kinderen, man en vrouw zich op de zenuwen werken.
Als een kind koppig is, schelden de ouders. “Jij begrijpt ook helemaal niets!” Maar hoe is het eigenlijk met de ouders zelf gesteld? Begrijpen die dan iets? Alles tast diep in het duister.
Mensen praten over opvoeding, Maar tot wat zijn we eigenlijk opgevoed? Tot doorsneeburgers (zie note), meer niet.
Nog leuker dan te gaan kijken naar de apen in een dierentuin is de vrijlopende mens te observeren.
4. Aan jou, daar je ineens je leven gaat overpeinzen
Welk een schandaal is het, als mens geboren te worden en je je leven lang alleen maar zorgen te maken. Je moet eindelijk eens zover komen dat je blij bent als mens geboren te mogen zijn.
Werkelijkheid: ons doel moet zijn deze te doorgronden. Het moet verder reiken dan slechts de theoretische betekenis.
Opmerkelijk is het, dat de mens in de wereld niet serieus over zijn eigen leven nadenkt. Sinds mensenheugenis dragen we iets in ons, dat nog ‘ongekookt’ is. Maar wij stellen onszelf gerust door onze blik te richten op de ander die het net zo vergaat: Dat noem ik “groepswaanzin”. Wij denken dat we zo moeten zijn als de ander. Satori wil zeggen het leven zelf vorm geven. Het is het ontwaken uit de groepswaanzin.
In een deel van Mantsjoerije werden de karren door grote honden getrokken. Dan liet de koetsier een stuk vlees voor de neus van de hond bengelen en de honde die rende en rende er maar achteraan in de hoop er een stuk uit te kunnen bijten, maar hij kwam er niet bij. Pas als de plaats van bestemming was bereikt, kreeg de hond het stuk vlees voorgeworpen en in één hap slikte hij het door. Net zo vergaat het de mens met zijn loonstrookje: Tot de 27ste of 28ste rent hij het loonstrookje achterna dat men hem voor de neus houdt. Krijgt hij uiteindelijk zijn salaris uitbetaald, dan verschalkt hij het in één beet. En rent alweer het volgende loonstrookje achterna…
5. Aan jou, daar het in jouw leven alleen naar draait om geld, geld en nog eens geld
De waardemeter van de mens: Geef hem een beetje geld en hij begint gelijk te stuiteren.
Denk je werkelijk dat het iets bijzonders is geld en luxe te hebben? Ik begrijp niet waarom de wereld de rijken benijdt.
Sommigen hebben een hoge dunk van zichzelf omdat ze geld hebben. Anderen, omdat ze “satori” bereikt hebben. Maar hoe zeer je je persoonlijke vleesvracht ook opblaast, je wordt slechts des duivels. Dat wat jou niet persoonlijk toekomt, is het hele universum. Daar waar de eigen hersenspinsels ophouden, begint de Boeddhadharma.
In de wereld draait alles steeds om winst of verlies, plus of min. Maar in zazen gaat het nergens om. Zazen brengt niets! Daarom is het de grootste en allesomvattende kwestie die er is. “De bloemen die de hemel van mijn hart sieren – ik geef ze aan de boeddha’s van de drie werelden.” (Dôgen Zenji)
6. Aan jou, daar je denkt dat de premier een speciaal iemand is.
Wie het ware doel zoekt in zijn leven, wil geen carrière maken. Als het erom draait minister te worden, dan is er sprake van een gebrek aan levensinzicht.
Afgevaardigden en ministers trekken tijdens de verkiezingen ten strijde om stemmen te krijgen. Zo zeer zijn ze erop uit gekozen te worden – de idioten! Zelfs al zouden ze mij vragen minister te worden, zou ik het nog niet eens willen: “Hoe dom denken jullie wel dat ik ben?”
De premier heeft de verkiezingen verloren: En zie, hij treurt. De volgende keer wint hij weer: Dan lacht hij in de camera. Wat is eigenlijk het verschil tussen een politicus en een klein kind? Het is als een huilend kind die je een snoepje geeft en weldra verschijnt er een glimlach op dat verwende gezicht! Iets meer rijpheid zou niet misstaan.
Wie zich op zijn levensloop beroept, is een mislukkeling.
In het ziekenhuis van Sugamo was er eens een krankzinnige, die zich “Ashiwara Shôgun” noemde. Hij hing zich een kartonnen onderscheiding om zijn nek en gaf eenieder die zijn pad kruiste, waardevolle woorden mee voor onderweg. Nu de oorlog voorbij is, zien we dat wat de militairen aangericht hebben er geen haarbreed van verschilt. En nu willen ze opnieuw onderscheidingen invoeren…
Na de overwinning in de Japans-Russische oorlog dachten we koloniën erbij gekregen te hebben. Maar wat is daar uiteindelijk van geworden? Na de nederlaag in de Tweede Wereldoorlog hebben we ingezien dat we ons alleen maar de woede van de Russen op de nek gehaald hadden.
Iedereen heeft het over de trouw aan het vaderland, de vraag is echter welke richting dat uitgaat. Ook ik ben in vol ornaat de Japans-Russische oorlog in getrokken, maar na de nederlaag in deze oorlog zie ik in dat, wat we daar gepresteerd hadden beter niet hadden kunnen doen. Nog beter is het helemaal geen oorlog te beginnen.
7. Aan jou, daar je beter wilt zijn dan je rivalen
Wij vragen ons vaak af wie de betere is. Zijn we niet allemaal uit dezelfde klomp klei gemaakt?
Alle mensen zouden beter vast verankerd gaan zitten, daar waar geen “betere” en “slechtere” bestaat.
Je hele leven lang weet je van gekheid niet wat te doen omdat je het vanzelfsprekend vindt dat er een “jij” en “de ander” is: Je doet je dik voor om op te vallen. Echter “jij” en “de ander” zijn niet-bestaand. Maar dat zul je pas begrijpen als je dood gaat.
In het westen zegt men dat de mens der mensen een wolf is. De eerste stap in onze religie moet zijn dat de wolven ophouden elkander te bijten.
In de Boeddhadharma gaat het niet om overwinning of nederlaag, liefde of haat.
Menigeen doet zich wat voor met zijn “satori”. Daarbij moge het toch duidelijk zijn dat zich iets voordoen verre van satori is.
8. Aan jou, omdat je huilt daar je een draai om je oren gehad hebt
We moeten ons eens zelf in de armen knijpen en afvragen: Wat voor nut heeft het uit je dak te gaan van plezier en leed, dronken van eigen gewin of verlies?
Uiteindelijk denkt iedereen aan zichzelf: “Dat was goed!” Wat was goed? Het was alleen maar goed voor jezelf en dat is alles.
Het Boeddhisme wil zeggen “geen ik” en “niets te winnen”. Je moet één zijn met het universum en één zijn met alle levende wezens.
Alles wat leeft vergist zich: Dat wat wij als geluk bestempelen, is ongeluk en we huilen om het ongeluk dat helemaal niet bestaat. Zie het kind wier lach de tranen opdroogt zodra het een koekje krijgt. Wat wij als geluk bestempelen verschilt in niets van de vreugde over dit koekje.
9. Aan jou die het liefst z’n ontslagpapieren in de baas zijn strot wilt duwen
Wat in het handelen van de mens niet herhaald kan worden is het belangrijkste. Wat herhaalt kan worden, kan beter aan de robots overgelaten worden.
Het leven loopt niet op rolletjes.
Leven we het leven niet van moment tot moment? Waarom proberen we dan het leven te analyseren, te systematiseren en alles in hokjes te stoppen?
Wat je ook in dit leven bewerkstelligt, als de dood je voor ogen staat is er niets meer: Je sterft naakt.
Uiteindelijk rest jou niets anders dan loslaten.
Het moge duidelijk zijn dat het grote geluk daaruit bestaat te doen wat van je gevraagd wordt.
Je kunt nergens van op aan. Waardes fluctueren. Dit inzicht bewoog Shakyamuni af te zien van zijn koningstitel, zijn vrouw en kinderen te verlaten om monnik te worden.
10. Aan jou, die met zazen wil beginnen
Er waren eens 500 apen die 500 boeddhistische heiligen dienden. Op een dag besloten te apen de heiligen na te apen: ze beoefenden zazen, met dezelfde uitdrukking in ogen, neus, mond en het hele lichaam. Op deze manier oefenden duizend heiligen gemeenschappelijk zazen en verwerkelijkten Satori. Daarom heb ik me voorgenomen het erfgoed van zazen te bewaren – al zij het door nabootsing.
Als je zen beoefent gaat het om jou, hier en nu. Zen mag niet een oppervlakkige babbel zijn waar jij verder niets mee van doen hebt.
Zazen is een boeddha gevormd uit ons rauwe vlees.
Zazen is het in praktijk brengen wat je met gedachten niet bedenken kunt.
Zazen is de schakelaar van de Dharma, waarmee je het licht van het hele universum ontsluit.
Iets “eenvoudigweg” doen wil zeggen het nu ter plekke doen. Het wil zeggen dat je je tijd niet langer moet verkwisten.
Als je mij vraagt waar zazen goed voor is, dan zeg ik dat het nergens goed voor is. Maar dan trekken enkelen een lang gezicht en zeggen dat ze liever met zazen willen ophouden. Maar wat heeft het eigenlijk voor nut dag na dag op zoek te zijn naar bevrediging? Wat levert ons een kansspel op? En wat het dansen? Waarom maken we ons druk om de overwinning of nederlaag van onze favoriete honkbalclub? Het is allemaal nergens goed voor! Daarom kan niets turnen aan het stilzwijgende zitten in zazen. Dat iets “nergens” goed voor is, wil in de wereld alleen maar zeggen dat het geen geld in het laatje brengt. Vaak wordt mij de vraag gesteld hoeveel jaren men in zazen moet zitten teneinde resultaten te kunnen meten. Zazen is niet meetbaar. Zazen is nergens goed voor.
11. Aan jou, daar je denkt middels zazen je hara te sterken
Sommigen denken: ”Door zazen sterk je je hara (plek onder de navel)!” In te zien dat deze “hara” niets anders is dan een hoop stront, is de doorgronding van hara, is zazen.
Als er ook maar een glimp van je persoonlijke beslommeringen zichtbaar is, dan is dat geen onvervalste, pure zazen. Je moet het onvervalste, pure zazen beoefenen zonder het te associëren met gezondheidstraining of satori of iets dergelijks. Als je ook maar iets van je persoonlijke beslommeringen ten toon spreidt , is er geen sprake meer van de Boeddhadharma.
Het boeddhisme wil eenvoudigweg zeggen: “Geen ik”. ‘Geen “ik” wil zeggen dat “ik” geen individueel subject ben. Als “ik” een individueel subject zou zijn, zou ik niet het hele universum kunnen omvatten. Als ik het hele universum omvat, is dat niets anders dan een expressie van de waarheid.
De onvervalste Dharma zegt dat er niets te winnen valt. De verkeerde Dharma denkt dat er iets te halen is. Daarom moeten we zo veel mogelijk verliezen.
De boeddhaweg houdt in: Niets te zoeken, niets te vinden. Als je denkt dat er iets te vinden is, heeft dit niets met de boeddhadharma te maken, hoezeer je ook je best doet tijdens oefening. Daar waar je niet zoekt is de boeddhadharma te vinden. Dat waar je naar grijpt, zul je verliezen.
12. Aan jou, daar je denkt dat zazen je iets gebracht heeft
Wat brengt ons zazen? Helemaal niets!
Zolang dit “helemaal niets” niet tot het bot doordringt dat wij inderdaad “helemaal niets” doen, zo lang brengt het echt niets.
De mensen beweren: “Door zazen wil ik een betere mens worden!”
Zazen is geen opvoeding voor het mens zijn. Zazen wil zeggen ophouden met mens zijn.
Zazen is onbevredigend. Onbevredigend voor wie? Voor de doorsneeburger – de mens wordt niet bevredigd.
Spreekt het niet voor zich dat dat wat bovenmatig en onbegrenst is, de begeerten van de mens niet kan bevredigen?
Onbevredigend: Gewoon zazen beoefenen.
Onbevredigend: Zazen belichamen.
Onbevredigend: Zazen tot op het bot doordringen.
Door zazen bekeken, door zazen uitgescholden, door zazen de weg gespert, door zazen meegesleept en elke dag tot bloederige tranen vergoten: Is dat niet de gelukkigste manier van leven die men zich kan voorstellen?
Sommigen zeggen: “ Tijdens zazen storen mijn gedachtes!” Onkunde! Als je zazen beoefent word je je eerst eens bewust van je storende gedachtes. Als je met je storende gedachtes gaat dansen, merk je er niets van. Als jou tijdens zazen een mug steekt dan merk je het direct. Maar je merkt niets als tijdens het dansen een vlo in je ballen prikt, zozeer ben je met het dansen bezig.
Jammer niet zo! Zit niet om je heen te koekeloeren. Zit gewoon!
13. Aan jou, daar je denkt door zazen een betere geestestoestand bereikt te hebben
Zazen is niet als een thermometer waarbij geleidelijk de temperatuur omhoog gaat: “Nog effe,….ja, nu is het zover, ik heb satori!” Zazen zal je nooit iets brengen zolang je het ook beoefent. Als het jou iets brengt, dan moet je ergens een schroef los hebben zitten.
Nog even en we gaan denken dat de Boeddhadharma hetzelfde is als een ladder bestijgen. Maar dat is niet zo: Deze, ene momentane stap is deze, ene oefening aller oefeningen en omvat alle oefeningen die deze, ene oefening is.
Als je iets goeds doet, blijf je erin hangen iets goeds te doen. Als je “satori” bereikt hebt, blijf je erin hangen “satori” bereikt te hebben. Dan is het beter je handen af te houden van “goed” en “satori”. Je moet open en vrij zijn. Leg je niet ten ruste op een gespreid bedje!
Zelfs nu, wanneer ik dit alles vertel over Boeddha’s Weg, meent de doorsneeburger zich toch als mens te kunnen verrijken met de Boeddhadharma.
14. Aan jou, daar je vastbesloten bent “satori” te bereiken
We oefenen niet om “satori” te verkrijgen. Onze oefening is satori. We oefenen, gemangeld door satori.
We zoeken niet naar de Weg. De Weg van Boeddha zoekt naar ons.
Je spreekt over het zoeken naar de Weg, maar wat wil dat zeggen als je naar de Weg zoekt alleen maar om jezelf te bevredigen?
Wil je Boeddha worden? Welk een overbodige inspanning! Ben gewoon jezelf in elk ogenblik. Wat denk je te bereiken, als je deze plek opgeeft?
Zazen wil zeggen eenvoudigweg zitten, zonder er zelfs maar aan te denken een boeddha te worden.
Oefening leidt niet tot satori: oefening IS satori. Elke, afzonderlijke stap is het doel.
15. Aan jou, die overal pronkt met je “satori”
Als je je ervan bewust bent dat je iets slechts doet, dan is dat niet zo erg. Maar zij die van “satori” spreken, denken nog niet eens dat het slecht is. Ze zijn niet meer te helpen.
Geen illusie is zo moeilijk te doorgronden als “satori”.
We mogen niet trots zijn op onze oefening. Het is toch duidelijk dat trots zijn op “satori” gebaseerd is op een leugen.
Men kan niet spreken over stadia in oefening. Oefening = satori.
Satori is als de dief die in een leeg huis inbreekt. Hij breekt in maar er is niets om te stelen. Geen reden om te vluchten. Niemand die hem achterna zit. Niets dat hem tevreden zou kunnen stellen.
16. Aan jou, daar je onder de indruk bent van de vooruitgang op het gebied van cultuur en wetenschap
We mogen niet vergeten dat de hedendaagse wetenschap en cultuur uitsluitend gebaseerd zijn op de fundamenten van onze oerdriften.
Een ieder spreekt over cultuur, maar wat is dat meer dan een verfijning van onze driften? Hoe zeer we ons ook bemoeien de rimpels van onze behoeften glad te strijken, vanuit het Boeddhisme gezien heeft dat niets te maken met vooruitgang of beschaving. Iedereen heeft het over de vooruitgang maar ik vraag me af: In welke richting gaan we eigenlijk vooruit?
De mensen van vroeger waren ook allemaal idioten: Ze verkwanselden een vermogen aan geld en inspanning om kastelen te bouwen – en waarom? Om erover te ruzieën. Tegenwoordig zijn de mensen nog dommer: Ze bouwen atoom- en waterstofbommen om de mensheid met één druk op de knop te kunnen vernietigen.
Hoe is het mogelijk dat de mens als zodanig, gezien de vooruitgang in wetenschap en techniek, zelf totaal niet vooruitgegaan is?
Een idioot zit achter de computer, een mafkees in de cockpit van een straalvliegtuig, een gestoorde aan de knop van een atoomraket – dat is ons huidige probleem.
Misschien kunnen we met atoom- en waterstofraketten onze vrienden redden, maar niet onze vijand. Alleen middels zazen kunnen vriend en vijand gered worden.
17. Aan jou, daar je beweert niet met anderen overweg te kunnen
Iedereen heeft het over zíjn mening maar wie interesseert dat eigenlijk? Hou gewoon je bek dicht!
Sommigen sputteren: “Wie denk je wel dat ik ben?” Een doorsnee burger natuurlijk, wat dacht jij? De een kickt op zijn rijkdom, de ander op zijn rang en stand en weer anderen op hun satori. Hoe bekrompen is het zijn doorsnee burgerschap zo ten toon te stellen.
Je schreeuwt: “Vrede, vrede!”, maar als je nu eens je mond houdt zou het veel vrediger zijn. Je zegt: “Naar mijn mening…” – maar zodra jouw mening en theorietorens ter sprake komen, begint het gezanik weer. “Zowel hier als elders, allen zijn doorsnee burgers” (naar de constitutie van artikel 17 van Shôtoku Taishi). Daar het slechts de doorsnee burgers zijn die elkaar bevechten, hebben ze allemaal ongelijk, zowel vriend als vijand. Winnaar of verliezer zijn niets meer dan doorsnee burgers. Hoe jammerlijk is het de conflicten in de wereld te aanschouwen: Daar ontbreekt gezond verstand. Een heethoofd zwaait met een zwaard, een ander buldert met een geweer in het rond.
18. Aan jou, daar je je de hele tijd beklaagt geen tijd te hebben
De mensen houden zich alleen maar bezig om niet verveeld te raken.
Allen klagen dat ze het zo druk hebben dat ze geen tijd meer over hebben. Waarom hebben ze het eigenlijk zo druk? Ze jagen slechts illussies na. Als je daarentegen zazen beoefent, dan heb je tijd. Degene die zazen beoefent moet proberen meer tijd te hebben dan de anderen.
Als we zo doorgaan maken we ons nog druk om wat er op tafel komt. We zijn altijd gehaast, waarom eigenlijk? Om wat er op tafel komt? Ook de kippen pikken gehaast hun voer, waarom eigenlijk? Alleen maar om door de mensen opgegeten te worden.
De ontwikkeling van de techniek in het vervoer heeft de wereld kleiner gemaakt: We scheuren overal heen met de auto, maar waar gaat het eigenlijk naar toe? Op naar het speelhol! We geven gas alleen om de tijd te doden,
19. Aan jou, daar je van de carrièreladder gedonderd bent
Als je na de dood nog een keer over het leven nadenkt zul je zien dat alles eender is.
Jouw lijden is niets meer dan het lijden wat jij ervan gemaakt hebt. Sommigen zijn zelfs verzwolgen in hun eigen lijden.
Je kwelt je alleen maar door niet te accepteren wat op je afkomt.
Eenvoudigweg alles welkom heten is satori. Groot satori wil zeggen, noodzaak te zien als noodzaak. Noodzaak is in de kosmos verweven.
Er zijn mensen die zich druk maken over het sterven. Ik zeg dan altijd: ” Geen zorgen, dood ga je sowieso!”
20. Aan jou, geboeid door spookverhalen
Vaak vraagt men mij of spoken echt bestaan. Iemand die zoiets vraagt, noem ik een spook.
Is niet alles een zinsbegoocheling? En alleen maar omdat we de zinsbegoocheling niet als een zinsbegoocheling zien, blijven we rondzwerven tussen leven en dood. De onderbroek hangt te drogen aan een dikke tak: Iemand ziet het en denkt een geest te zien. Misschien denk je dat zoiets in het echt niet voorkomt maar als we denken “geld nodig te hebben”, denken “minister te worden”, denken “vooruit te komen”, zien we dan niet allemaal de onderbroek voor een geest aan?
Iedereen heeft het over de werkelijkheid maar deze werkelijkheid is niets anders dan een droom. Het is de werkelijkheid binnen de droom. Als er sprake is van revolutie en oorlog denken we dat er echt iets aan de hand is, maar wat is dit anders dan je omdraaien in de droom? Als je sterft, zie je de droom. Wie niet in dit leven zijn dromen oplost, is een doorsnee burger.
21. Aan jou, daar je het geld, de liefde en de rang en stand mist
Hemel en aarde geven, de lucht geeft, het water geeft, de planten geven, de dieren geven, de mensen geven. Iedereen geeft, uit zichzelf. We kunnen alleen in dit wederzijdse geven leven. Om het even of we er nou dankbaar voor zijn of niet.
Er is werkelijk niets om over te klagen.
Niemand heeft het aan zichzelf te danken in deze wereld geboren te zijn. Ook leeft niemand op eigen kracht. Toch zijn we alleen maar bezig met onze eigen portemonnee.
Tijdens de oorlog bezocht ik ooit een kolenmijn. Uitgedost als een mijnwerker met werkkleding en lamp ging ik de lift in. Naar beneden! We gingen lager en lager en ineens leek het alsof het weer opwaarts ging. Maar toen ik met de lamp in de schacht scheen, zag ik dat we nog steeds aan het dalen waren. In het begin als de lift net begint te dalen, denk je ook dat je naar beneden gaat. Maar is de snelheid eenmaal op gang gekomen, dan lijkt het net alsof je aan het stijgen bent. Zo vergaat het ons ook als we bij de berekening van ons leven de schommelende cijfers voor de som aan zien.
Satori wil zeggen, verliezen. Illusie wil zeggen, winnen.
Afzien van begeerte is de grootste gave, die men het universum schenken kan.
22. Aan jou, daar je graag iets meer plezier in je leven zag
Dat er niets aan de hand is, wat er ook moge gebeuren, is een natuurlijke toestand. Verwarring is verlies van deze natuurlijke toestand. Wij zien de natuurlijke toestand niet meer, hooguit struikelen we erover, daarom is deze ook niet meer natuurlijk te noemen.
Boeddhadharma is de natuurlijke toestand. In de wereld echter is alles onnatuurlijk. Succes hebben, verliezen, alles ter discussie stellen – dat is niet natuurlijk.
Iedere plek vult de hemel en aarde, ieder ogenblik is eeuwig.
De Boeddhaweg beoefenen wil zeggen ieder wonderbaarlijk moment dat ons leven omhelst, steeds hier en nu te leven.
De Boeddhaweg laat zich niet inramen.
23. Aan jou, daar je denkt dat alleen doktoren en monniken-bobo’s een hoge welvaarts status bezitten
Zowel de Kinkakuji als de Gouden Hal in Hôryûji zijn niet bestemd voor de oefening van de monniken. Op zulke plekken verdienen de bobo’s hun brood met luieren.
In het eerste jaar van de Meiji periode werd de Vijf verdiepingen Pagode van Hôryûji voor vijftig Yen te koop aangeboden, maar uiteindelijk was er geen enkele gegadigde. De Vijf verdiepingen Pagode van Kôfukuji werd voor dertig Yen verkocht; de koper wilde vervolgens het gebouw afbranden om het goud eruit te halen. Men zei tegen hem: “Als je dat doet, brand nog de hele stad Nara af!” Hij antwoordde: “Oke, dat stop het in jullie reet!” en alleen daarom is de Pagode overeind gebleven. De marktwaarde van zulke dingen fluctueren. Dat de marktwaarde van zulke dingen fluctueert, is daar aan toe. We hebben ze niet nodig. Er zijn belangrijkere dingen. Zazen is waar het om draait.
De laatste tijd zijn er tempels in Kyôto die dienst doen als pension of hotel. Maf dat er mensen zijn die alleen maar aan geld en eten kunnen denken.
“Thuisloos” wil zeggen volkomen loslaten. Het wil zeggen, los staan van de groepswaanzin. De bobo’s van vandaag de dag willen alleen zichzelf verrijken, daarom deugen ze voor geen meter.
Als je de kat iets lekkers te snoepen geeft, vangt hij geen muizen meer. Een verwende hond waakt niet meer. Ook de mens gaat niet meer werken zodra hij genoeg geld heeft en het zich goed kan laten gaan.
24. Aan jou, daar je denkt dat bobo’s snel en gemakkelijk geld verdienen
Waar gaat het om, de Leer of zakendoen? Sommigen verwisselen dat.
Als in een hoofdtempel een schare zenmonniken snel en luid de helft van de Shôdôka soetra’s leest, tonen de bedevaartsgangers groot respect. Geen idee wat daaraan zo respectvol is, maar op een of andere manier zijn ze allen onder de indruk. De monniken echter zijn alleen maar daar om hun licentie te behalen en de hoofdtempel doet goede zaken zulke monniken binnen te halen. Dat geldt ook voor de tempels in China. Daar worden zaken gedaan, zonder dat dit zaken doen als zaken doen gezien wordt.
Dat vandaag de dag de Boeddhadharma zo gedegenereerd is wil zeggen dat de oefening gedegenereerd is. We willen het maar niet inzien dat de oefening zelf satori is.
Waarom stelt het Japanse Boeddhisme niets meer voor? Omdat Japan overspoeld is door boeddhistische rijkdommen maar de oefening ontbreekt. Er waar geen oefening is, is ook geen Leer. Zelfs al is de vrucht van de Leer aanwezig, zal deze niet ontkiemen zolang hij niet door de oefening begoten wordt.
Men zegt dat het boeddhisme in Thailand, Birma, Ceylon en China nog streng gebonden is aan regels en geboden, echter de Leer is daar net zo inhoudsloos als hier. Alleen de gebruiken zijn anders, het zijn de Hinayana gebruiken.
25. Aan jou, daar je denkt dat enig boeddhistische studie je verder helpt op weg
Je moet helemaal sterven om te kunnen nadenken over de Boeddhadharma. Het volstaat niet je slechts tot stervens toe te pijnigen.
De Leer is niet voor toehoorders: hier gaat het om jou!
Religie wil niet zeggen de wereld om je heen veranderen. Het wil zeggen je ogen, oren, zichtwijze en denken te veranderen.
De leer van Boeddha is geen studievak. De vraag is: “Wat doe ik met dit lichaam?” Het menselijk lichaam is hoogst functioneel opgebouwd. Maar wat doen we er eigenlijk mee? Meestal gebruiken we het om onze verlangens te stillen. De leer van boeddha houdt in dat we ons lichaam niet langer gebruiken om de verlangens te stillen. Dat wil zeggen, eenheid van lichaam en geest.
De Leer is geen begrip. Het punt waar het om draait is de vraag: “wat doe ik met mezelf?”
26. Aan jou, daar je graag iets bemoedigends over het boeddhisme wil horen
Sommigen zeggen: “Als ik die Sawaki hoor praten, val ik van mijn geloof af.” Die ga ik van nog wat meer afhelpen! Want zulk een geloof is niets anders dan bijgeloof. Dan zijn er weer anderen die zeggen: “In Sawaki’s leer vind ik geen geloof.” Het roept geen bijgeloof op, dat is alles.
Hoezeer je ook denkt het goed te doen – wat een mens ook doet, het is verkeerd. Bij het geven, gaat het jou erom dat jij het gegeven hebt, bij religieuze oefening denk je: “Ik ben het die oefent” en als je goed doet wil je ook weten dat jij het bent die goed gedaan heeft. Wil dat dan zeggen, dat het beter is ‘slecht’ te doen? Nee hoor, zelfs als je goed doet, is het slecht en als je slecht doet is het nog slechter.
Als je goed doet, begin je je te ergeren over alles wat slecht is wat je ineens opvalt bij alle anderen. Als je slecht doet brengt dat je niet van de wijs, jou jeuken slechts je eigen handen. Maar niet alleen bij het geld beginnen jouw handen te jeuken. Bij alles en in alle omstandigheden, probeer je er beter van te worden. Dat komt omdat lichaam en geest niet losgelaten zijn. Pas als lichaam en geest losgelaten zijn, wordt begeerte overbodig. Wat dan nog rest van geest en lichaam is onmeetbaar en grenzeloos.
“Doe goed, vermijd het slechte”. Daar is geen twijfel over mogelijk, echter: Wat is goed en wat is slecht? Goed en slecht gaan hand in hand.
Zazen heeft niets van doen met goed of slecht. Het gaat hier niet om een moralistische vorming. Zazen begint daar waar communisme en kapitalisme ophouden.
27. Aan jou, op zoek naar je ware zelf
Jij zelf bent niet te vatten, noch te grijpen. Verwerkelijking vindt plaats op het moment dat je jezelf loslaat en één wordt met het universum.
Dit lichaam is het hele universum. Als je dat zelfvertrouwen niet bezit, zul je ergens blijven steken. Als je jaloers bent en stemmingswisselingen hebt wil dat zeggen dat je ergens bent blijven steken.
Vergeet gewoon alles wat je sinds je geboorte opgestoken hebt.
Als een waterdruppel in de oceaan oplost en als een stofkorrel in de aarde zinkt, dan is de waterdruppel de oceaan en is de stofkorrel de aarde.
Alle dingen zijn inhoud van jouw zelf. Daarom moet je in al jouw handelen rekening houden met de wensen van anderen.
Als we bij alles wat we gebruiken denken aan diegenen die na ons komen, dan wil dat zeggen dat we ons verdienstelijk opstellen naar buiten toe.
28. Aan jou, daar je het boeddhisme ziet als het grootste denkbeeld in de geschiedenis van de mensheid
Religie is geen gedachte. Het is oefening.
Over de Boeddhaleer valt niets na te denken!
Pas op dat je de Boeddhadharma niet als een conservenblik ziet, dat zelf niets van doen heeft met de realiteit.
Alles wat uit jouw mond komt, al jouw verklaringen en opmerkingen: Het is allemaal gezwets. De trekken in jouw gezicht verraden alles.
De werkelijkheid mag je vrijelijk verwoorden. Maar deze woorden zijn niet de werkelijkheid. Als de werkelijkheid in woorden zat, zou je je tong verbranden als je “vuur” zou zeggen. En altijd als je het over wijn zou hebben zou je dronken worden, maar in werkelijkheid is het niet zo eenvoudig.
Wat geen werkelijkheid bezit deugd niet, n’importe hoe we het bestempelen, met theorie komen we niet verder. Woorden zijn niets dan woorden.
29. Aan jou, daar je blij bent complimenten te krijgen voor de toewijding aan je geloof
Velen verwisselen een soort roes met geloof. Zo is er ook een roes die gelijkt op respect, maar slechts een vergissing is. Geloof wil het tegendeel zeggen: Volledig ontnuchteren van alle roes.
Geloof wil zeggen, helder en rein zijn. Het is een gelatenheid. Maar dan zijn er weer mensen die dat verwisselen met vervoering en er alles aan doen in vervoering te geraken. Om dan te concluderen dat dat helemaal niet zo eenvoudig is om in vervoering te geraken: Uiteindelijk doen ze dan maar alsof.
Ze willen allemaal het paradijs in, maar heb je het ooit gezien? Zo ja, dan moet je je goed vergist hebben.
Als een ceremonie massa’s van mensen gaat aantrekken, denkt ineens iedereen dat er een bron van waarheid in moet zitten.
Het aantal aanhangers is niet bepalend voor de waarheid binnen een religie. Als het om de meeste aanhangers zou gaan – heeft dan niet de cultus van de doorsneeburger het meeste aantal leden? Nee wacht, bacteriën zijn er nog meer!
Wat worden er niet voor waanideeën aan de man gebracht, onder de noemers “geloof”, “satori” enzovoorts?
30. Aan jou, daar de Shôbôgenzô voor jou zo moeilijk te begrijpen is
Dôgen Zenji verwacht echt niets onmenselijks van ons. Het gaat er alleen maar om natuurlijk te worden, zonder lege gedachtes en kronkels. Überhaupt verlangt het boeddhisme niets bijzonders, het is een natuurlijk worden meer niet. Zelfs al mogen sommige verzen in de soetra’s ons vreemd overkomen – zoals: “ Het witte haartje tussen de wenkbrauwen verlicht de drieduizend grote werelden” – dan nog zijn het slechts literaire symbolen voor de konings-samadhi.
Wat het meest fascinerend is aan Dôgen Zenji, is dat hij de Boeddhaleer rechtstreeks naar jou verwijst, in plaats van fabeltjes te vertellen aan de doorsneeburger. Daarom maakt hij ook geen onderscheid tussen ons en Amithaba en Shakyamuni en spreekt over het voertuig van die ene Boeddha, die je zelf bent. Dan moge het duidelijk zijn dat voor Dôgen de zenoefening het gedijen van de Boeddhadharma is en niet het oprichten van tempelhallen en pagoden. Dôgen Zenji’s zazen is volkomen transparant. Het brengt de doorsneeburger niets: “Oefen de Leer van Boeddha niet omwille van jezelf. Oefen ze niet om naam te verkrijgen. Oefen ze niet om verdiensten te verwerven. Oefen ze niet omwille van spirituele ervaringen. Oefen de Leer van Boeddha sec uit liefde voor de Leer van Boeddha zelf.” (Gakudôyôjinshû) Dat is zijn Dharma.
Dôgen Zenji “kwam met lege handen thuis” (Eihei Kôroku). Toen hij naar Japan terugkeerde liep hij niet te pronken met zijn Satori zoals anderen met hun tatoeages. “Door zazen tot Satori geraken” – geheel open en ongekunseld wordt deze bekrompen bewering door zijn thuiskomst met lege handen ontkracht.
Ooit vroeg een Christen mij: “Mijn pastoor heeft gezegd dat geen religie zoveel leugens verspreid als het Boeddhisme. Is dat zo?” Toen heb ik geantwoord: “Je hebt de nagel op de kop getroffen, slim ventje!” Zowel de Lotus-soetra als ook de Bloemenglans-soetra en de Shôbôgenzô zijn louters leugens, zolang ze niet beoefend worden. Zonder zazen is het boeddhisme de reinste leugen.
31. Aan jou daar je denkt dat het Boeddhisme niets met jou te maken heeft
Als je over Boeddha spreekt, denk je dat het iets is dat ver van je afstaat en daarom doel je doelloos in het rond.
Doorsneeburgers en boeddha’s hebben dezelfde verschijning. Ontwaken en verwarren zijn de twee zijden van dezelfde munt.
Als we de Boeddhaleer beoefenen, zijn we Boeddha. Of beter: Omdat we Boeddha zijn, zijn we in staat de Boeddhaleer te beoefenen.
Dacht jij dat het boeddhisme enigszins verschilt van de rest? Nee hoor, het boeddhisme gaat van A tot Z. “Alles van A tot Z is een zaadje van mezelf” – zo kijkt een boeddhist.
Als volwassenen alleen nog maar volwassenen zijn, worden de kinderen niet groot. Als kinderen huilen, moet je met ze huilen. Volwassenen moet kinderen zijn, kinderen moeten volwassenen zijn.
32. Aan jou, daar je denkt dat jouw lichaam zoals het is, al een boedda is
Alleen als je het handelen van boeddha belichaamt ben je, verbonden met boeddha, zelf een boeddha. Als je daarentegen als een idioot handelt, dan ben je ook een idioot.
Boeddha manifesteert zich in de levensinstelling van elk van ons.
Boeddha is de belichaming van het handelen van Boeddha.
De door de mensen verzonnen boeddha is geen boeddha.
Boeddha is “onbegrensd” omdat hij geen vaste vorm heeft. Dat heeft niets van doen met zijn contouren.
Boeddha is vreugdevol, vrij en opgewekt. Zijn wijsheid kan niet in begrippen gegoten worden.Toch schijnt de hele wereld te geloven dat boeddha een onheilspellende pessimist is.
33. Aan jou, daar je je zo vastklampt aan de rustige geest, dat je er zelf onrustig van wordt
De Leer van Boeddha is bovenmatig en onbegrensd – Hoe zou deze ooit ergens in kunnen passen?
Je bent onrustig omdat je denkt dat de rust-van-geest die je najaagt, alleen maar uit een rustige geest mag bestaan. Maar dat klopt niet: Niet nog een enkele seconde mag je je van je geest ontdoen, hoe onrustig deze ook is. Grote rust van geest verwerkelijkt zich juist tijdens de oefening die zich binnen deze onrustige geest voltrekt. Grote rust van geest is deze wisselwerking tussen rustige en onrustige geest.
Rust van geest die volledig in rust is, is een fabrikaat. Werkelijke rust van geest berust midden in de onrust van geest.
Waar jouw onbevredigd-zijn als onbevredigd-zijn wordt ontvangen, daar is de rust van geest. Het is zoals de geest van een dove, die stiekum luisterend zijn eigen fouten inziet. Of de geest van diegene die naakt om zijn leven smekend, meteen doodgaat. Of ook de geest van diegene, die ineens de bedelaar niet meer kan vinden, die hem tot op heden onophoudelijk aan de arm trekkend overal gevolgd heeft. Het is de geest die na de vloed de schoonheidssalon van het goede geloof heeft wegvaagt.
Tevredenheid wil zeggen ophouden deze na te jagen.
Hoe kan een mens ooit rust van geest verkrijgen? Het werkelijke probleem is wat we met deze mens gaan doen. Wat we met deze stinkende vleesvracht gaan doen, dat is het probleem.
34. Aan jou, daar je je leven vanuit zen wilt leven
Oefening wil zeggen, de vraag met hart en ziel doorgronden: “Wat kan ik op dit moment voor de Weg van Boeddha doen?
Zelfs bij het hanteren van een kop thee is het een verschil of je deze gewoon neergooit of tot op het eind in de hand houdt, om deze vervolgens neer te zetten.
Het moet de aard van jouw handelen zijn, alles tot op het eind correct door te voeren. Als je ook maar een moment afwezig bent, dan ben je als een dode.
Waar het om gaat, is dat je je spieren en zenuwen geheel ontspannen gebruikt. Het gaat erom een mens zonder gaten te worden – dat wil zeggen de juiste spanning in spieren en zenuwen te vinden.
Waar gaat het om in de Leer van Boeddha? Om jouw gehele, dagelijkse leven vanuit Boeddha te leven.
Het volstaat niet, slechts een keer raak te schieten. Het volledig aantal gehaalde punten van verleden jaar is vandaag niet meer geldig. Nu moet je raak schieten: “Verspil geen tijd aan vroeger of later, ben vrij nu in dit, ene ogenblik!”
Note: "Doorsneeburger" is een centraal begrip bij Sawaki Roshi, wat ook vertaald kan worden als "de gewone mens" of als "de mens verstrikt in illusie". Als Sawaki over de "mensen" spreekt, dan is dit meestal niet bedoeld in humanistische zin als de "meetlat aller dingen", maar meer als een wezen die "met een slimme blik in de ogen radeloos in het duister tast". Ieder van ons is een doorsneeburger, maar we mogen het doorsneeburgerschap niet als excuus gebruiken.
